[RELACJA + NAGRANIE] Osoba się odradza, a nie reformuje. Relacja z wykładu prof. Stanisława Grygiela

9 czerwca, na rzymskim Angelicum, odbył się wykład prof. Stanisława Grygiela pt.: Osoba się odradza, osoby się nie reformuje. W problematykę tematu wprowadził zgromadzonych na sali oraz przed ekranami komputerów słuchaczy Dariusz Karłowicz, prezes Fundacji Świętego Mikołaja oraz dyrektor programowy Instytutu Kultury Św. Jana Pawła II w Rzymie na Angelicum.

W czwartek, 9 czerwca odbył się kolejny i zarazem ostatni w tym roku akademickim wykład z serii „JP2 Lectures” organizowanej przez Instytut Kultury św. Jana Pawła II na rzymskim Angelicum. Swój odczyt pt.: „Osoba się odradza, osoby się nie reformuje” zaprezentował prof. Stanisław Grygiel.

Już na wstępie swoich rozważań prof. Grygiel przedstawia najważniejsze założenia prowadzonych dalej rozważań. Zwraca uwagę na pierwotną relację człowieka z żywym Bogiem, jego zjednoczenie ze stwórczą Miłością. Przybliża również filozofię daru Jana Pawła II, zgodnie z którą człowiek otrzymał od Boga możliwość podążania drogą prawdy i wolności. Przeciwstawia jej nowożytny rozum utożsamiany z ideami racjonalistycznej i technicznej cywilizacji. Zgodnie z diagnozą prelegenta, winna jest ona stopniowemu zatracaniu przez człowieka łączności z chrześcijańskim powołaniem na rzecz rozmaitych modeli światopoglądowych.

Zgodnie z argumentacją prof. Grygiela, owo zerwanie pamięci o źródłach tak pojmowanej tożsamości zaburza w ludziach pewną intuicję i zdolność do wchodzenia w relację – prawdziwe, oparte na Bożej miłości spotkanie z drugą osobą. Trawestuje on słowa św. Augustyna i mówi: non intuitur veritatem nisi per caritatem, czyli: tylko miłość otwiera oczy, tak że widzą one prawdę.

Nowożytność z perspektywy prof. Grygiela sytuuje się na drugim biegunie – zawiera w sobie wszystko to, co alienuje człowieka, oddala od spotkania z drugim. Nowożytnego człowieka opisuje odwołując się do samotnych, pozbawionych okien monad Leibniza. – „Społeczeństwo, w którym nie ma osób posłanych do innych osób, rozpada się.” – mówi. Z kolei „piękno prawdy i dobra wydarza i objawia się w osobach wzajemnie obecnych dla siebie. Ich piękno jest darem, gratia. Życie osób, pomiędzy którymi prawda się wydarza, opowiada historię spełniania się w nich piękna łaski prawdy, gratia veritatis.”

W dalszej części wykładu, ponownie wracając do analizy nowożytności, Grygiel mówi o pewnego rodzaju bezdomności, do której prowadzi poprzez niszczenie fundamentów pierwotnego zadomowienia. – „Ludzie bezdomni nie „zmartwychwstają”, bo nie mają w kim zmartwychwstać.” – konkluduje.

W następnym kroku, Grygiel przekształca sformułowanie Ecclesia semper reformanda na Ecclesia semper renascenda. Odnosi tę dyrektywę również do człowieka który w wyniku nowożytnych procesów popadł w egzystencjalną pustkę, zmierzającą donikąd. Według Grygiela ten sam mechanizm tyczy się również małżeństwa, rodziny, narodu. Pojęcie reformacji wywodzi z Heideggerowskiego podejścia do przedmiotu – reformuje się zestawy przedmiotów albo „strukturę technicznego działania, a nie wolność, czyli wiarę, nadzieję i miłość, którymi staje się człowiek przebywający w osobowej wspólnocie” – mówi.

Pojęcie reformacji wywodzi z Heideggerowskiego podejścia do przedmiotu – reformuje się zestawy przedmiotów albo „strukturę technicznego działania, a nie wolność, czyli wiarę, nadzieję i miłość

Dalej, przywołuje wspomnienie seminarium z Karolem Wojtyłą i rozważania nad filozofią Sarte’a, która zgodnie z ówczesnymi słowami Wojtyły „pomoże zrozumieć nadchodzącą sekularyzację społeczeństwa. Jego wizja absolutnej wolności uderzy w marksizm, ale potem uderzy w nas”. W wykładzie przeciwstawiona jej zostaje opowieść z Księgi Rodzaju, która mówi o prawdziwej, relacyjnej tożsamości człowieka – „Piękno miłości przemieniające osobę bezinteresownie obecną dla drugiej osoby w kogoś pełnego wdzięku (gratia plenus) zachwyca innych do pracy dla zmartwychwstania” – mówi Grygiel.

Kolejną opozycją zaprezentowaną w wykładzie jest Słowo Boże i tzw. „Antysłowo”, które niszczy w ludziach kulturę, „tak że zamiast stawać się pięknymi osobami stają się oni „grzecznymi” obywatelami państwa, posłusznymi jego administratorom” – podsumowuje.

Grygiel zauważa, że Wojtyłowe podejście do człowieka ma charakter mistyczno-poetycki. Mów o doświadczeniu piękna ciała ludzkiego pojmowanego przez Jana Pawła II jako prześwit, przez który przenika światło transcendencji. To w owym prześwicie objawia się zarówno prawda jak i dobro osoby.

W końcowej części wykładu, prof. Grygiel zwraca uwagę na szczególny stosunek Papieża to każdego człowieka.  – W każdym człowieku widział kogoś płonącego Bogiem nawet wtedy, kiedy ten, do którego się zbliżał, nie wiedział, że Nim płonie. Do każdego zbliżał się z głową pochyloną w pokłonie i wchodził do jego domostwa boso, bo wiedział, że wchodzi na ziemię świętą. On wchodził w domostwa innych tak, jak wchodzi się do  świątyni (templum), aby w niej kontemplować ogień Miłości, którą jest Bóg. O takim jednoczeniu się z drugą osobą w świątyni miłości mówią czasownik con-templor, -ari oraz rzeczownik con-templatio – relacjonował postawę Jana Pawła II.

Swoje rozważania podsumowuje Grygiel pytaniem. – Czy „Syn Człowieczy znajdzie wiarę na ziemi, gdy przyjdzie?” (Łk 18, 8). Jak wskazuje w zakończeniu wykładu, drogą do niej jest odważna kontemplacja, która ma moc uchronienia człowieka przed zagrożeniami nowożytnej metafizyki nicości.

*

Prof. Stanisław Grygiel – urodzony w 1934 roku w Zembrzycach - polski filozof, filolog i wykładowca. Współzałożyciel kwartalnika „Il Nuovo Areopago” i do 2002 roku jego redaktor naczelny. W latach 1980-1983 był dyrektorem Polskiego Instytutu Kultury Chrześcijańskiej. Od 1981 był wykładowcą filozofii człowieka na Papieskim Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie, gdzie kierował katedrą Karola Wojtyły na antropologii filozoficznej na Papieskim Instytucie Jana Pawła II. Był konsultorem Papieskiej Rady ds. Rodziny. W 1991 jako konsultor był uczestnikiem Synodu Biskupów dla Europy; po raz drugi uczestniczył w nim w roku 1999 wraz z małżonką.

*

Instytut Kultury Św. Jana Pawła II jest interdyscyplinarną instytucją naukowo-dydaktyczną powołaną na Wydziale Filozofii Papieskiego Uniwersytetu Św. Tomasza z Akwinu (Angelicum) w Rzymie w stulecie urodzin Jana Pawła II. Misją Instytutu jest refleksja nad najważniejszymi problemami współczesnego Kościoła i świata inspirowana życiem i myślą św. Jana Pawła II. Celem Instytutu ośrodka jest więc nie tylko badanie dorobku Wielkiego Papieża, ale również myślenie wraz z nim o najważniejszych sprawach kultury duchowej, a więc np. solidarności, miłosierdziu, sztuce chrześcijańskiej, miejscu Kościoła we współczesnym świecie czy kryzysie duchowym Europy.

Instytut jest współprowadzony przez Fundację Świętego Mikołaja (wydawcę Teologii Politycznej) i w całości finansowany przez prywatnych darczyńców z Polski. Zapraszamy serdecznie do ich grona!

***

Informacje o wykładowcach cyklu „JP2 Lectures”:

➤ 22 października 2021 – Religion as Source of Peace or Unrest in Society?
Lord John Alderdice – urodzony w 1955 w Ballymena w Irlandii Północnej. Emerytowany kierownik Centre for Resolution of Intractible Conflict (Centrum Rozwiązywania Nierozwikływalnych Konfliktów), które wcześniej założył i prowadził przez wiele lat. W 1996 został wskazany na para dożywotniego w Izbie Lordów, izbie wyższej  brytyjskiego parlamentu. W ostatnich trzydziestu latach Lord Alderdice był zaangażowany w niemal każdy aspekt procesu pokojowego w Irlandii. Od 1987 roku, przez 11 lat był przewodniczącym Partii Sojuszu Irlandii Północnej i głównym negocjatorem w porozumieniach wielkopiątkowych z 1998 roku. Lord Alderdice zawodowo jest lekarzem, psychiatrą, zarówno klinicystą i akademikiem.

➤ 18 listopada 2021 – The Phenomenological Openness of Revelation
Prof. Jean-Luc Marion – urodzony 3 lipca 1946 roku w Meudon we Francji. Historyk filozofii, fenomenolog i teolog rzymskokatolicki. Wykładał na Sorbonie oraz na Uniwersytecie Chicago. W 1992 roku otrzymał Grand Prix du Philosophie de l'Académie Française, a w roku 2008 Karl-Jaspers Preis. Jean-Luc Marion jest byłym uczniem Jacquesa Derridy, którego dzieła opierały się na teologii mistycznej, fenomenologii i filozofii nowożytnej. W listopadzie 2008 został wybrany do Akademii Francuskiej, jako immortel zasiadł na fotelu nr 4 w miejsce zmarłego kardynała Lustigera. Napisał wiele książe, między innymi Bóg bez bycia czy też Będąc danym. Esej z fenomenologii donacji. 

➤ 9 grudnia 2021 – Karol Wojtyła's Areopagus Meditations: Lessons for the 21st Century West 
George Weigel – urodzony w 1951 roku w Baltimore, filozof i teolog katolicki, autor kilkudziesięciu książek, z których większość przetłumaczono i wydano również w Polsce – m.in. dwutomową biografię Jana Pawła II pt. Świadek nadziei oraz Kres i początek. Prowadzi Katedrę Studiów Katolickich Williama E. Simona w Ethics and Public Policy Center w Waszyngtonie. Odznaczony papieskim Krzyżem Pro Ecclesia et Pontifice oraz polskim Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

➤ 21 stycznia 2022 – Giovanni Paolo II: eccezione o illusione?
Prof. Andrea Riccardi – urodzony w 1950 roku w Rzymie. Włoski historyk, profesor i polityk. Jest profesorem historii współczesnej na Uniwersytecie La Terza w Rzymie, nauczał również na Uniwersytecie Bari. Kilka uniwersytetów przyznało mu tytuły honorowe w uznaniu za zasługi w dziedzinach kultury i historii. Uzyskał międzynarodową rozpoznawalność dzięki założeniu w 1968 roku Wspólnoty Sant’Egidio. W roku 2011 objął stanowisko ministra współpracy społecznej krajowej i międzynarodowej w rządzie, na czele którego stanął włoski premier Mario Monti. Urząd ten sprawował do 28 kwietnia 2013.

➤ 17 lutego 2022 – Virtue, Integralism and the Priority of the Social in Catholic Political Thought
Prof. John Milbank – urodzony w 1952 roku w Kings Langley w Anglii. Jest   emerytowanym profesorem na Wydziale Teologii i Religioznawstwa Uniwersytetu w Nottingham, pełni funkcję prezesa Centrum Teologii i Filozofii. Jest najważniejszym reprezentantem kierunku myśli znanej jako Radical Orthodoxy. Charakterystyczną cechą tego ruchu jest przekraczanie konwencjonalnych granic między teologią, filozofią, polityką i teorią socjologiczną.

➤ 17 marca 2022 – Christianity and Culture: A Truly Christian Life Bears Witness to Christ
Carl A. Anderson – amerykański prawnik, trzynasty Najwyższy Rycerz Zakonu Rycerzy Kolumba - największej na świecie katolickiej organizacji świeckiej o charakterze charytatywnym zrzeszającej obecnie około 2 milionów członków. od 1983 do 1987 roku pracował w biurze Prezydenta Stanów Zjednoczonych. Był specjalnym asystentem prezydenta i pełnił funkcję dyrektora White House Office of Public Liaison. Od 1983 do 1998 roku jako profesor wizytujący wykładał prawo rodzinne w Papieskim Instytucie Studiów nad Małżeństwem i Rodziną im. Jana Pawła II przy Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie. W 1988 roku został zastępcą prezydenta i pierwszym dziekanem nowo powstałego oddziału Wyższej Szkoły Teologicznej w Waszyngtonie, znajdującej się obecnie przy Katolickim Uniwersytecie Ameryki. W 1998 roku papież Jan Paweł II mianował go członkiem Papieskiej Akademii Pro Vita. Jest autorem bestselleru New York Timesa Cywilizacja miłości: Co każdy katolik może zrobić aby zmienić świat.

➤ 7 kwietnia 2022 – Non-Germanic Central Europe: Can Christian Europe survive without it?
Ewa Thompson – urodzona w 1937 roku w Kownie (obecnie Litwa), profesor slawistyki na Uniwersytecie Rice (Houston). Laureatka nagrody Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie za upowszechnianie kultury i literatury polskiej w świecie (2015). Autorka pracy Trubadurzy imperium. Literatura rosyjska i kolonializm (2000). Jej książki i artykuły są tłumaczone na język polski, ukraiński, białoruski, rosyjski, włoski, chorwacki, czeski, węgierski i chiński. Praca Zrozumieć Rosję. Święte szaleństwo w kulturze rosyjskiej została przetłumaczona na chiński i opublikowana w Hongkongu w 1995, w Pekinie w 1998 oraz 2015 roku. W 2019 roku książkę w polskiej wersji językowej wydała „Teologia Polityczna”.

➤ 18 maja 2022 – Reconsidering Vatican Ostpolitik: The Statecraft of a Saint
George Weigel – urodzony w 1951 roku w Baltimore, filozof i teolog katolicki, autor kilkudziesięciu książek, z których większość przetłumaczono i wydano również w Polsce – m.in. dwutomową biografię Jana Pawła II pt. Świadek nadziei oraz Kres i początek. Prowadzi Katedrę Studiów Katolickich Williama E. Simona w Ethics and Public Policy Center w Waszyngtonie. Odznaczony papieskim Krzyżem Pro Ecclesia et Pontifice oraz polskim Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

➤ 9 czerwca 2022 – A person is reborn. A person is not reformed
Prof. Stanisław Grygiel – urodzony w 1934 roku w Zembrzycach - polski filozof, filolog i wykładowca. Współzałożyciel kwartalnika „Il Nuovo Areopago” i do 2002 roku jego redaktor naczelny. W latach 1980-1983 był dyrektorem Polskiego Instytutu Kultury Chrześcijańskiej. Od 1981 był wykładowcą filozofii człowieka na Papieskim Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie, gdzie kierował katedrą Karola Wojtyły na antropologii filozoficznej na Papieskim Instytucie Jana Pawła II. Był konsultorem Papieskiej Rady ds. Rodziny. W 1991 jako konsultor był uczestnikiem Synodu Biskupów dla Europy; po raz drugi uczestniczył w nim w roku 1999 wraz z małżonką.

*

KLIKNIJ i dołącz do grona fundatorów Instytutu Kultury Św. Jana Pawła II w Rzymie 

Myśląc z Janem Pawłem II. Relacja z inauguracji Instytutu Kultury św. Jana Pawła II w Rzymie 

List Papieża Franciszka na inaugurację Instytutu Kultury św. Jana Pawła II w Rzymie 

Myśl Jana Pawła II jest zbyt ważna, by zamknąć ją w muzeum. Przemówienie Dariusza Karłowicza na inauguracji Instytutu Kultury św. Jana Pawła II 

Otwieramy „akademicki pomnik” dla św. Jana Pawła II. Rozmowa z rektorem Angelicum o. Michałem Paluchem OP 

Kard. Stanisław Ryłko: Instytut Kultury to bijące serce Uniwersytetu 

O. Serge-Thomas Bonino OP: W duchu żywego tomizmu 

Dariusz Karłowicz zaprasza do wspólnego budowania Instytutu Kultury Św. Jana Pawła II

Start JP2 Studies, wykład Lorda Alderdice'a i wystawa fotografii Adama Bujaka

Czy podobał się Państwu ten tekst? Jeśli tak, mogą Państwo przyczynić się do publikacji kolejnych, dołączając do grona MECENASÓW Teologii Politycznej Co Tydzień, redakcji jedynego tygodnika filozoficznego w Polsce. Trwa >>>ZBIÓRKA<<< na wydanie kolejnych numerów naszego tygodnika w 2024 roku. Każda darowizna ma dla nas olbrzymie znaczenie!