Antonina Karpowicz-Zbińkowska: J. S. Bach, Magnificat

Tekst ten wszedł na stałe do liturgii katolickiej jako kantyk w Nieszporach, dlatego doczekał się wielu opracowań muzycznych. Jest też właśnie łacińskim wyjątkiem w liturgii protestanckiej. Stąd liczne zachowane protestanckie jego opracowania - przeczytaj świąteczny felieton z cyklu Perły Muzyki Dawnej

Boże Narodzenie to czas, w którym w liturgii protestanckiej rozbrzmiewa łacina. A rozbrzmiewa za sprawą tekstu Magnificatu, który jest wtedy uroczyście w niej wykonywany.

Magnificat to tekst z Ewangelii według św. Łukasza, który wygłasza Maryja w odpowiedzi na pozdrowienie św. Elżbiety. Jest to tekst poetycki, przypominający hymny, wygłaszane przez postaci starotestamentalne, np. Annę, matkę Samuela.

Maryja nazywa siebie tu służebnicą, a cały Kościół według wielowiekowej tradycji łączy się z Nią w tej pieśni. Czci zaś Ją w różnorodny sposób, wypełniając Jej proroctwo: Oto odtąd błogosławić mnie będą wszystkie pokolenia.

Tekst ten wszedł na stałe do liturgii katolickiej jako kantyk w Nieszporach, dlatego doczekał się wielu opracowań muzycznych. Jest też właśnie łacińskim wyjątkiem w liturgii protestanckiej. Stąd liczne zachowane protestanckie jego opracowania. Najsławniejszy jest oczywiście Magnificat J. S. Bacha, w którym każdy wers tekstu został opracowany jako osobny utwór.

Zachowały się dwie wersje Magnificatu Bacha, we wcześniejszej tekst biblijny został uzupełniony chorałami protestanckimi Von Himmel hoch oraz Freut euch und jubilieret, oraz duetem, którego tekst (oparty na obrazie wziętym z Księgi Izajasza, podkreślającym pochodzenie Mesjasza z rodu Dawida) został wzięty ze średniowiecznego hymnu bożonarodzeniowego: Virga Jesse floruit, Emanuel noster apparuit.

Wybrałam nagranie tego Magnificatu dokonane przez Collegium Vocale Gent, którym dyryguje Philippe Herreweghe, z dwupłytowego albumu zawierającego oprócz tego kantaty bożonarodzeniowe Bacha. Herreweghe zdecydował się tutaj nagrać właśnie tę wcześniejszą, poszerzoną wersję.

Proszę zwłaszcza zwrócić uwagę na świetnie wykonany duet Virga Jesse. Duet ten jest skonstruowany w podobny sposób co werset Et misericoria eius. O ile jednak w Et misericordia eius oba głosy pomyślane zostały na zasadzie wzajemnego dopełnienia i podobieństwa, nawet niemal zlania się barw, duet ten przeznaczony został na alt i tenor, a więc głosy zbliżone barwą (często powierza się obecnie wykonanie tego fragmentu tenorowi i kontratenorowi, by podkreślić to pokrewieństwo barw, ich niemalże bliźniaczość, jednak w prezentowanym niżej wykonaniu Et misericordia eius powierzone zostało kobiecie-altowi i tenorowi), to Virga Jesse floruit skonstruowane zostało na zasadzie kontrastu, a więc powierzone zostało głosom skrajnym: basowi i sopranowi. Konstrukcja obu duetów polega zaś na tym, że głosy wymieniają się melodią, najpierw jeden jest kontrapunktem dla drugiego, a potem odwrotnie.

Antonina Karpowicz-Zbińkowska

Czy podobał się Państwu ten tekst? Jeśli tak, mogą Państwo przyczynić się do publikacji kolejnych, dołączając do grona MECENASÓW Teologii Politycznej Co Tydzień, redakcji jedynego tygodnika filozoficznego w Polsce. Trwa >>>ZBIÓRKA<<< na wydanie kolejnych numerów naszego tygodnika w 2024 roku. Każda darowizna ma dla nas olbrzymie znaczenie!