Upadek cywilizacji zachodniej - Florian Znaniecki

Florian Znaniecki napisał Upadek cywilizacji zachodniej w 1920 roku, tuż po wstrząsie wydającym się ówczesnym Europejczykom kulminacyjnym punktem dziejów, po okropieństwach pierwszej wojny światowej, po rewolucji w Rosji i tuż po wojnie polsko-bolszewickiej – w czasie przewartościowania wszystkich wartości.

Upadek cywilizacji zachodniej

Florian Znaniecki

wydawca: Wydawnictwa UW

ilość stron: 192

Filozofia kultury w stanie wrzenia. Wstęp do Upadku cywilizacji zachodniej Floriana Znanieckiego

Elżbieta Ciżewska

Filozofia kultury może
o tyle tylko przewidzieć przyszłość,
o ile ją stworzy
Florian Znaniecki, Upadek cywilizacji zachodniej

Florian Znaniecki napisał Upadek cywilizacji zachodniej w 1920 roku, tuż po wstrząsie wydającym się ówczesnym Europejczykom kulminacyjnym punktem dziejów, po okropieństwach pierwszej wojny światowej, po rewolucji w Rosji i tuż po wojnie polsko-bolszewickiej – w czasie przewartościowania wszystkich wartości. Kultura stała się problemem. Nie tylko dlatego, że na nowo dostrzeżono jej wagę. Stała się problemem dosłownie – znalazła się w kryzysie.

Tytuł książki jest mylący. Znaniecki mógłby równie dobrze zatytułować ją Upadek i ocalenie cywilizacji zachodniej lub po prostu Projekt cywilizacji zachodniej. Jej treść jest dosyć oryginalna na tle rodzącego się katastrofizmu i pesymizmu. To zdecydowanie więcej niż zestaw modernizacyjnych obaw i nadziei lub diagnoza chorób toczących Europę w pierwszych dziesięcioleciach XX wieku, chorób, z których jak się wydaje, nie wyleczyliśmy się do tej pory. To esej oferujący wgląd w jej sytuację i zrozumienie jej problemów: spojrzenie na nie w szerokim kontekście, dostrzeżenie w nich elementów procesu, który może, ale nie musi podlegać kontroli.

Upadek napisał fascynat płynności, zmiany i ruchu, optymista i pragmatysta, performer, chcący słowem wywołać nową kulturową rzeczywistość. Znaniecki określał siebie jako self-made sociologist[1]. Z wykształcenia był filozofem, nigdy nie studiował socjologii, wszystkiego nauczył się sam z książek, badań i rozmów z uczniami. Jak wspominał, wysłuchał tylko jednego wykładu Emila Durkheima[2]. Socjologia zawdzięcza mu biograficzną metodę badawczą, pogłębienie filozoficznej wrażliwości, wytyczenie kierunków rozwoju socjologicznych poddyscyplin, a polska socjologia pierwszą katedrę uniwersytecką, jeżeli nie liczyć wykładów Ludwika Krzywickiego w Wolnej Wszechnicy Polskiej. W Upadku odnaleźć można tematy rozwijane przez Znanieckiego w innych pracach, zarówno wcześniejszych, jak i późniejszych, ale przede wszystkim programowy wręcz przykład łączenia socjologii, a raczej włączenia socjologii w upodobaną przez niego filozofię kultury. Właśnie jako wynik pracy zarówno socjologa, chcącego być filozofem wartości, jak i filozofa wyznaczającego praktyczne zadania swojej myśli, chciałabym przedstawić Upadek w niniejszym wstępie[3].

przeczytaj dłuższy fragment wstępu

przeczytaj spis treści

Przypisy:

[1] Życiorys własny Floriana Znanieckiego, napisany 27 lutego 1945, w: Z. Dulczewski, Florian Znaniecki: życie i dzieło, Poznań 1984, s. 394.

[2] Ibidem, s. 392.

[3]Portret Znanieckiego jako filozofa kultury czytelnik może znaleźć w książce Grzegorza Godlewskiego Lekcja kryzysu, portret Znanieckiego jako socjologa kultury można znaleźć w rozproszonych pracach socjologicznych, przede wszystkim autorstwa Elżbiety Hałas , których pełna lista znajduje się na końcu książki.

Czy podobał się Państwu ten tekst? Jeśli tak, mogą Państwo przyczynić się do publikacji kolejnych, dołączając do grona MECENASÓW Teologii Politycznej Co Tydzień, redakcji jedynego tygodnika filozoficznego w Polsce. Trwa >>>ZBIÓRKA<<< na wydanie kolejnych numerów naszego tygodnika w 2024 roku. Każda darowizna ma dla nas olbrzymie znaczenie!