Polityka realna. Zarys działalności i programu stronnictwa petersburskich realistów (1859-1906) - Zbigniew Markwart

Upadek powstania styczniowego to punkt zwrotny w dziejach polskiej myśli politycznej: „Żadna klęska nie przeorała życia polskiego tak gruntownie, żadna nie zaciążyła z siłą tak niezwykłą na umysłach dwóch co najmniej pokoleń następnych”

Polityka realna. Zarys działalności i programu stronnictwa petersburskich realistów (1859-1906)

Zbigniew Markwart

wydawca: Ośrodek Myśli Politycznej

ilość stron: 302

Więcej o książkach OMP tu

Rozdział I

U źródeł petersburskiego realizmu politycznego

1. Kształtowanie się polityki ugody pod zaborem rosyjskim
po powstaniu styczniowym

Upadek powstania styczniowego to punkt zwrotny w dziejach polskiej myśli politycznej: „Żadna klęska nie przeorała życia polskiego tak gruntownie, żadna nie zaciążyła z siłą takniezwykłą na umysłach dwóch co najmniej pokoleń następnych”. Na świeże jeszcze ślady katastrofy nałożyły się rosyjskie represje, które spadły na Królestwo Polskie i Kresy Wschodnie dawnej Rzeczypospolitej. Dziesiątki tysięcy zesłanych na Syberię i deportowanych w głąb Rosji, kontrybucja nałożona na majątki ziemskie na Kresach, a także zakaz nabywania tam ziemi przez Polaków znacznie naruszyły biologiczne i materialne podstawy bytu narodu. Polityka władz nie ograniczyła się jednak wyłącznie do represji doraźnych, związanych z udziałem w powstaniu. Jej celem była całkowita unifikacja Królestwa, zwanego odtąd Krajem Przywiślańskim, z resztą państwa rosyjskiego. Zadanie to, polegające głównie na likwidacji nawet najdrobniejszych form odrębności polityczno- ustrojowej, powierzono powołanemu w 1864 r. Komitetowi Urządzającemu dla Spraw Królestwa Polskiego (działał do 1871 r.) następowało jednak obejmowanie Kongresówki reformami ustroju dokonywanymi w Rosji po roku 1855, a następnie w latach 1864-1870,które wprowadziły instytucje samorządu terytorialnego (choć z ograniczonymi kompetencjami) oraz umożliwiły powstawanie organizacji społecznych, gospodarczych i kulturalnych. Tego rodzaju działalność była tu na mocy praw wyjątkowych zabroniona.


Jednakże zamierzeniem władz była nie tylko prawno-ustrojowa unifikacja Polski z resztą imperium. Ideałem było całkowite wynarodowienie Polaków, doprowadzenie do sytuacji, „kiedy, jak przepowiadał Apuchtin, matka Polka nad kołyską dziecka zawodzić będzie pieśń rosyjską”. Polityka rusyfikacji zmierzająca do zniszczenia kultury i tradycji polskiej, a polegająca na drastycznych ograniczeniach dla języka polskiego, krępowaniu swobody działalności Kościoła katolickiego, niedopuszczaniu do jakichkolwiek form samodzielnych inicjatyw społecznych oraz usuwaniu Polaków z zajmowanych stanowisk w administracji i innych instytucjach państwowych, objęła urzędy, sądownictwo, a nawet instytucje prywatne. Szczególnie uderzała ona w szkolnictwo, które już od 1866 r. poczęto rusyfikować, doprowadzając w 1871 r. do tego, że język polski stał się tylko jednym z przedmiotów nadobowiązkowych. Celowo także nie tylko likwidowano, ale też ograniczano powstawanie nowych szkół, zarówno wyższych jak i elementarnych, w myśl hasła: dogłupit Polszu do urownia Rossiji.

przeczytaj cały fragment książki

przejrzyj spis treści książki

Czy podobał się Państwu ten tekst? Jeśli tak, mogą Państwo przyczynić się do publikacji kolejnych, dołączając do grona MECENASÓW Teologii Politycznej Co Tydzień, redakcji jedynego tygodnika filozoficznego w Polsce. Trwa >>>ZBIÓRKA<<< na wydanie kolejnych numerów naszego tygodnika w 2024 roku. Każda darowizna ma dla nas olbrzymie znaczenie!