Cichocki, Gawin, Karłowicz o konflikcie pokoleń

Narrator: Za oceanem zawrotną karierę robi zwrot „Ok, boomer”, powtarzany jest w tysiącach memów, w utworach muzycznych, drukowany jest na ubraniach, powtarzany jest podczas debat telewizyjnych. „Ok, boomer” to ironiczne określenie dorosłego przez młodzież. Oznacza kogoś, kto jest niedojrzały, chce wszystkiego od razu i nie rozumie życia. „Ok, boomer” wywodzi się od określenia „boomer” i określa kogoś, kto urodził się pomiędzy rokiem 1946, a 1964, w trakcie ogromnego Baby Boomu – wielkiej fali demograficznej, która zmieniła Stany Zjednoczone po II wojnie światowej. Moda na „Ok, boomer” przybiera coraz bardziej komercyjne kształty. W Stanach Zjednoczonych trwają prace nad talk-showem i serialem o tym zjawisku.

Dariusz Gawin: Czy pamiętacie jak to leciało na początku każdego odcinka „Wojny domowej”? „Wojna domowa od wielu wieków trwa, wojna na gesty, wojna na słowa, to każdy z domu na wyrywki zna”. W pewnym sensie konflikt pokoleń to rzecz stara jak świat. Każde pokolenie odgrywa ten spektakl, młodzi kłócą się ze starymi, buntują się, obalają autorytety, wyśmiewają stare gusta – dobrze to znamy. Ale z drugiej strony, co kilkadziesiąt lat zdarza się taki konflikt, który zapowiada większe tektoniczne przesunięcia w obrębie kultury, polityki, w ogóle w życiu społecznym. Wydaje mi się, że historia z tym powiedzonkiem „Ok, boomer”, które zrobiło nieprawdopodobną karierę szczególnie w krajach anglosaskich i powoli dociera do Polski, to jest symptom stanu wrzenia, w których znajdują się teraz europejskie społeczeństwa. O co tu chodzi? Czy widać w tym jakieś polskie analogie?

Bez wsparcia ludzi takich jak Ty, nie mógłbyś czytać tego artykułu.
Prosimy, kliknij tutaj i przekaż darowiznę w dowolnej wysokości.

Dariusz Karłowicz: Analogie są, chociaż dyskusyjne. Zacznijmy od początku; kim są boomersi i dlaczego w Polsce to słowo jeszcze się tak nie przyjęło? To są ludzie z pokolenia baby boomu, czyli wyżu demograficznego, który zaczął się po II wojnie światowej, który trwał do lat 60. Kto go wymyślił i kto go używa? Wymyślili go milenialsi, czyli ci rodzący się w okolicach przełomu tysiącleci. Co znaczy zwrot „Ok, boomer”? On znaczy „No dobrze, dobrze, starsi państwo, nie chce nam się z wami rozmawiać, bo i tak nic nie rozumiecie”, delikatnie mówiąc. Czego nie rozumieją boomersi? Na czym polega ten konflikt? Amerykański magazyn „Vox” opisał to chyba najtrafniej: wcale nie chodzi o nierozumienie przeszłości, czy teraźniejszości, ale właśnie przyszłości. Nie rozumieją powagi sytuacji, w jakiej się znajdują. Prawią kazania, opowiadają o tym, że trzeba pracować, że trzeba się starać, bo wtedy się do czegoś dojdzie, to jest zawracanie głowy, gdy żyjemy w cieniu apokalipsy. Koniec świata związany jest oczywiście z nadciągającą katastrofą klimatyczną, niektórzy nawet policzyli co do dnia kiedy ona miałaby nastąpić, kilka, może kilkanaście lat i nastąpi powszechna zagłada. Boomersi dorastali w świecie, który rósł. To jest pokolenie optymizmu. Tych, którzy widzieli, że może być coraz lepiej i bardzo głęboko w to uwierzyli. Milenialsi nawet bez katastrofy klimatycznej nie wierzą w taką przyszłość. Tak widzę tę podstawową różnicę.

Marek A. Cichocki: A ja tu widzę pewien ciekawy, być może nawet zabawny paradoks. Kim są właściwie owi boomersi, historycznie rzecz ujmując? To pokolenie dzieci kwiatów, rewolucji lat 60., jednej z największych rewolucji kulturowych w powojennej Europie. I teraz ci ludzie są oskarżani o obronę neoliberalnego kapitalizmu, który zbudowali, a który wyzyskuje ludzi i niszczy naszą planetę, czyli że szykują im apokaliptyczną przyszłość. Oni są dla tej młodzieży, ci rewolucjoniści, czystą reakcją. Z drugiej strony, ten obóz neoliberalny, czyli boomersi, razem z tą progresywistyczną młodzieżą budują wspólny front, który ma walczyć ze strasznym Trumpem, z nacjonalistami i populistami. To pokazuje, że boomersi i dzisiejsza młodzież są połączeni tak naprawdę negacją, reaktywnością i nie ma żadnego wspólnego pozytywnego programu.

Dariusz Gawin: A mnie intryguje jeszcze coś innego. Użyłeś słowa „optymizm”: istotą pokolenia „baby boomu” było życie w świecie, który się bardzo optymistycznie rozwijał. 30 lat wzrostu gospodarczego, wszystko się poprawiało, każda amerykańska rodzina i w zachodniej Europie wszyscy żyli lepiej i to rodziło takie podejście do rzeczywistości, że należało sobie pobłażać. Jeśli chodzi o rewolucję dzieci-kwiatów, to jej sens był taki, że „teraz można”. Natomiast dzisiejsza młodzież jest bardziej, że użyję takiego pojęcia, neopurytańska. Ponieważ nadciąga apokalipsa, to mamy się wyrzekać: wyrzec się mięsa, latania samolotami, absolutnie zmienić swój styl życia, dlatego że dzień sądu jest bliski i jeśli ludzie nie wyrzekną się swoich grzechów, to wszyscy pójdą do piekła. To jest zaskakujące odwrócenie ról!

Dariusz Karłowicz: W Polsce klasa polityczna rzeczywiście należy do pokolenia Pawła i Anuli z „Wojny domowej”, więc wszystko powinno się zgadzać, tylko moim zdaniem nasi milenialsi nie są aż tak pesymistyczni. Nie da się w Polsce opowiedzieć tej nadchodzącej grozy, nie tyle ekologicznej, co egzystencjalnej. Dlatego wydaje mi się, że nie nabiera to w Polsce aż tak gwałtownych tonów.

Marek A. Cichocki: Zmiany klimatu dotyczą również Polski, ale panuje u nas w dalszym ciągu coś w rodzaju modernizacyjnego optymizmu. To on tworzy coś w rodzaju solidarności pokoleń, tych starszych i młodszych w optymistycznym patrzeniu na przyszłość.

Rozmowa z programu „Trzeci Punkt Widzenia”, wyemitowanego 5 stycznia 2020 roku

Czy podobał się Państwu ten tekst? Jeśli tak, mogą Państwo przyczynić się do publikacji kolejnych, dołączając do grona MECENASÓW Teologii Politycznej Co Tydzień, redakcji jedynego tygodnika filozoficznego w Polsce. Trwa >>>ZBIÓRKA<<< na wydanie kolejnych numerów naszego tygodnika w 2024 roku. Każda darowizna ma dla nas olbrzymie znaczenie!