Prusy. Pięć wieków – Grzegorz Kucharczyk

Nakładem Wydawnictwa Bellona i Fundacji Historia i Kultura ukazała się książka prof. Grzegorza Kucharczyka „Prusy. Pięć wieków”. Autor opisuje dzieje Prus, przybliża sylwetki ich władców, ukazuje najważniejsze momenty, postacie i zjawiska w ich historii, w tym także jej mniej znane aspekty. Napisana z pasją książka skłania też do myślenia o przeszłości, teraźniejszości i przyszłości stosunków polsko-niemieckich.

Tytuł: „Prusy. Pięć wieków”
Autor: Grzegorz Kucharczyk
Wydawcy: Wydawnictwo Bellona, Fundacja Historia i Kultura
ISBN: 978-83-11-15991-4
Oprawa: twarda
Liczba stron: 831

Prusy, które wyrosły z Brandenburgii i ziem Zakonu Krzyżackiego, niegdyś odebranych pogańskiemu ludowi Prusów, w XVIII wieku stały się jednym z najważniejszych państw niemieckich. Umocniły swą potęgę dzięki zwycięstwom w wojnach śląskich, udziałowi w rozbiorach Rzeczypospolitej oraz w XIX wieku pokonaniu Austrii i Francji. W 1871 r. pruska dynastia Hohenzollernów objęła tron nowo utworzonego Cesarstwa Niemieckiego. Prusy jako część Niemiec przetrwały do 1945 r., gdy w wyniku drugiej wojny światowej ich terytorium w znacznej części przypadło Polsce i ZSRR.

Prof. dr hab. Grzegorz Kucharczyk z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu podjął się syntetycznego opracowania dziejów państwa Hohenzollernów od XVI do XX wieku, którego losy wielokrotnie dramatycznie wiązały się z historią Polski. To próba nowego spojrzenia na te dzieje. Autor kładzie nacisk na historię polityczną, ale również uwzględnia najważniejsze aspekty dotyczące kultury, społeczeństwa i gospodarki. Tekst jest wzbogacony o ramki prezentujące osoby i ciekawostki związane z tematyką poszczególnych rozdziałów. Książka zawiera liczne ilustracje i mapy.

„Inte­gra­cja i moder­ni­za­cja – to dwa słowa klu­cze, bez któ­rych nie spo­sób zro­zu­mieć histo­rii Prus. Jak poka­zy­wał jed­nak przy­kład Pola­ków, któ­rzy pod koniec XVIII wieku nie z wła­snej woli dostali się w obręb pań­stwa Hohen­zol­ler­nów, nie zawsze były to pro­cesy wobec sie­bie kom­ple­men­tarne. Im wię­cej pań­stwo pru­skie wpro­wa­dzało na obszary zaboru pro­ce­sów moder­ni­za­cyj­nych (np. akcję uwłasz­cze­nia chło­pów czy Kul­tur­kampf), tym trud­niej było Berli­nowi na tych zie­miach osią­gnąć cel inte­gra­cyjny. Należy ponadto zwró­cić uwagę, że zwią­zek mię­dzy moder­ni­za­cją a roz­ro­stem tery­to­rial­nym Prus nie prze­bie­gał według quasi-impe­rial­nego wzorca: cen­trum – pery­fe­rie. Jeśli przez te ostat­nie rozu­mieć anek­to­wane przez Ber­lin obszary, to nie­jed­no­krot­nie dawały one impuls moder­ni­za­cyjny, a nie odwrot­nie. Dość przy­wo­łać przy­kład Ślą­ska przy­łą­czo­nego manu mili­tari w 1740 roku oraz Nad­re­nii i West­fa­lii zaję­tych przez Prusy w wyniku usta­leń kon­gresu wie­deń­skiego. Był taki czas, że nie­mal trzy czwarte dzi­siej­szego obszaru Pol­ski wcho­dziło w skład Prus. Monar­chia Hohen­zol­ler­nów nale­żała do ini­cja­to­rów roz­bio­rów Pol­ski, z któ­rymi w sen­sie geo­po­li­tycz­nym, ale i kul­tu­ro­wym borykać się musimy do dzi­siaj. A jednak ciągle panuje u nas dziwna niechęć, swego rodzaju odmowa wiedzy na temat historii Prus” – pisze we wstępie do książki prof. Grzegorz Kucharczyk.

O autorze:
Grzegorz Kucharczyk – profesor nauk humanistycznych, pracownik Instytutu Historii PAN oraz Akademii im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim. Autor kilkudziesięciu monografii naukowych poświęconych historii Prus i Niemiec w XIX i XX wieku oraz dziejom stosunków polsko-niemieckich oraz historii myśli politycznej. Zajmuje się również historiąXX-wiecznych ludobójstw. Napisał m.in.: „Prusy, Rosja i kwestia polska w myśli politycznej Constantina Frantza 1817–1891” (Warszawa 1999), „Cenzura pruska w Wielkopolsce w okresie zaborów” (Poznań 2001), „Pierwszy Holocaust XX wieku” (Warszawa 2004), „Niemcy i racja stanu. Myśl polityczna Jacquesa Bainville’a” (Warszawa 2005), „Hohenzollernowie” (Poznań 2016), „Długi Kulturkampf. Pruskie i niemieckie wojny kulturowe przeciw Polsce 1795-1918” (Warszawa 2020). Publikował m.in. na łamach „Zeitschrift für Ostmitteleuropa – Forschung” i „Jahrbuch für die Geschichte Mittel- und Ostdeutschlands”. Jest współautorem i redaktorem wielotomowej „Historii Prus” powstałej w IH PAN.

Seminarium Instytutu Pileckiego poświęcone książce „Prusy. Pięć wieków” z udziałem prof. Marka Cichockiego.

Tekst Grzegorza Kucharczyka „Czy zaborcy zmodernizowali Polskę?” zamieszczony w Roczniku Teologia Polityczna nr 12.

Spis Treści