Seminarium studenckie „Reflecting on the Meaning of the Annunciation” na Angelicum

Studenci wymieniali się też wrażeniami po obejrzeniu zakończonej właśnie w Rzymie wystawy nowych obrazów Zwiastowania powstałych w drugiej edycji projektu malarskiego „Let's Paint Catholicism Again” // „Namalować katolicyzm od nowa” organizowanego przez Instytut Kultury św. Jana Pawła II i Fundację Świętego Mikołaja wraz z Teologią Polityczną.

W pierwszej sesji seminarium uczestnicy rozmawiali o różnych perspektywach patrzenia na piękno i sztukę. Każdy z występujących zaprezentował inne przedstawienie Zwiastowania z szerokiej gamy tradycji malarskich, traktując je jako punkt wyjścia do rozważań teoretycznych. Sesję rozpoczął ojciec Joseph Hudson OSB, pochodzący z USA duchowny przygotowujący na Angelicum rozprawę doktorską na Wydziale Teologii. W swoim wystąpieniu, wychodząc od na wskroś współczesnego przedstawienia Zwiastowania autorstwa amerykańskiej artystki Michelle Arnold Paine, pytał o to, co stanowi o pięknie obrazu. Przeprowadził słuchaczy przez trzy sposoby patrzenia na piękno, poczynając od pism św. Tomasza z Akwinu, przez filozofię Davida Hume’a a kończąc na myśli Immanuela Kanta.

Ksiądz James Raymond Cortez z Filipin związany z Wydziałem Filozofii zaprezentował obraz Zwiastowania swojego autorstwa powstały pod wpływem projektu „Let's Paint Catholicism Again”, a w wystąpieniu zreferował teorię sztuki sakralnej kardynała Johna Henry’ego Newmana.

Pierwszą sesję zamknęła ukraińska prawniczka i absolwentka studiów nad dialogiem międzyreligijnym na Angelicum – Bogdana Katarzhuk, omawiając Zwiastowanie Oleksandra Murashki. Zwróciła uwagę na zawarte w obrazie elementy wschodniej i zachodniej tradycji malarskiej, wskazując na to przedstawienie jako przykład spotkania nurtów religijnego symbolizmu oraz modernizmu.

Druga sesja seminarium poświęcona była lekcjom, jakie płyną z tajemnicy Zwiastowania i poszczególnych jego przedstawień. Valentina Giroldini, Włoszka z Instytutu Tomistycznego w wystąpieniu „Sztuka jako droga wiary” Zwiastowanie odniosła się do uwag ostatnich papieży na temat roli sztuki w chrześcijańskiej drodze duchowej. Przypomniała słowa Pawła VI z jego orędzia do artystów wygłoszonego w 1965 roku: „Świat, w którym żyjemy, potrzebuje piękna, aby nie pogrążyć się w rozpaczy!”, wskazując na szczególną ich aktualność także dzisiaj. Analizując Zwiastowanie Leonarda da Vinci zwróciła uwagę na symbolikę obrazu i płynące z niego zaproszenie do osobistego fiat każdego wierzącego. Gina Pribaz Vozenilek, amerykańska studentka Instytutu Duchowości, dzieląc się osobistym doświadczeniem z podróży przez Sycylię i kontemplacji obrazu L’ Annunciata di Palermo Antonella da Messina pokazała Zwiastowanie jako wezwanie do porzucenia lęku o przyszłość i bezwarunkowego zaufania Bogu.

Jako ostatni głos zabrał Tomasz Frycze, ubiegłoroczny stypendysta Fundacji Świętego Mikołaja i absolwent drugiej edycji Studiów Janopawłowych na Angelicum. Wychodząc od obrazu ojca Jacka Hajnosa OP, nawiązał do myśli papieża-Polaka z Listu do Rodzin Gratissimam sane z 1994 roku. Święty Jan Paweł II medytując nad wydarzeniem Zwiastowania, nazywa w nim Maryję „Matką Pięknej Miłości”. Macierzyństwo Maryi jest wezwaniem dla nas do przyjęcia postawy wewnętrznego dialogu z Bogiem, który jest źródłem Pięknej Miłości.

W dyskusji powrócono do obrazów Zwiastowania powstałych w ramach projektu „Namalować katolicyzm od nowa”, by zestawić je z przedstawieniami klasycznymi oraz zastanowić się nad tym, co stanowi o głębi obrazu sakralnego i czy artyści współcześni umieją tę głębię uzyskać na równi z mistrzami sprzed wieków. Pytano także o rolę, jaką odgrywa malarstwo sakralne w drodze duchowej samego artysty, a także o możliwość i sens przyciągania niewierzących twórców do Kościoła. Czy niewierzący artysta jest w stanie namalować Prawdę w obrazie sakralnym? Czy proces twórczy ma moc wyzwalania duchowej przemiany? – pytała prowadząca dyskusję Anna Brojer, studentka Instytutu Duchowości. Gina Pribaz wskazała na ogromną siłę przemiany duchowej, która dokonuje się w artyście, gdy podejmuje on temat sakralny: „Artyści współcześni z rezerwą podchodzą do tematyki religijnej przeczuwając, że zmierzenie się Prawdą ich zmieni. Obawiają się tej zmiany” – podsumowała.

Nawiązano także do konferencji „Kościół i kultura” zorganizowanej poprzedniego dnia na Angelicum przez Instytut Kultury św. Jana Pawła II. Powrócono między innymi do wątku poruszonego przez kardynała Grzegorza Rysia na temat zasadniczego zadania Kościoła, jakim jest wchodzenie w dialog ze współczesnością, a w relacjach z artystami – ich słuchanie. Kościół zawsze słuchał i wciąż słucha. Nigdy z tego zadania nie zrezygnował – podkreślił reprezentujący Indie diakon Jason Keith Fernandes odbywający w Rzymie studia post-doktoranckie.

Na koniec podkreślono, że współczesny Kościół musi znaleźć miejsce nie tylko na nowe artystyczne interpretacje klasycznych wątków sakralnych, ale także na rozmowę o roli piękna i dialog ze środowiskiem artystycznym w chrześcijańskim rozumieniu pojęcia dialog. Nie wystarczy dialog jako rozmowa, konieczny jest dialog uwzględniający istnienie Logosu a więc prowadzony w sposób rozumny i uznający rolę Prawdy – podsumował ojciec Joseph Hudson OSB.

Pomysł seminarium studenckiego „Theology, Art & Beauty” narodził się pod wpływem organizowanego przez Instytut Kultury św. Jana Pawła II projektu „Namalować katolicyzm od nowa” w 2023 roku. Studenci spotykają się, by rozmawiać o wrażeniach z kolejnych edycji projektu i roli sztuki sakralnej i piękna w duchowym rozwoju chrześcijanina. Część tekstów wystąpień z tegorocznej edycji seminarium zostanie opublikowana w studenckim piśmie Angelicum La Parola, które ukaże się w maju 2024 r., a kolejna edycja seminarium planowana jest na kolejny rok akademicki.

Anna Brojer

fot. Tomasz Frycze

Zobacz też:

Konferencja: „Kościół i kultura” (kwiecień 2024); Confrence: The Church and Culture

Czy podobał się Państwu ten tekst? Jeśli tak, mogą Państwo przyczynić się do publikacji kolejnych, dołączając do grona MECENASÓW Teologii Politycznej Co Tydzień, redakcji jedynego tygodnika filozoficznego w Polsce. Trwa >>>ZBIÓRKA<<< na wydanie kolejnych 52 numerów TPCT w 2024 roku. Każda darowizna ma dla nas olbrzymie znaczenie!