Antonina Karpowicz-Zbińkowska: Huelgas Ensemble, Cypriot Advent Antiphons

Liturgia godzin ostatniego tygodnia Adwentu (od 17 do 23 grudnia) zawiera w Nieszporach antyfony do Magnificatu, nazwane od początkowych liter Antyfonami „O”. Na podstawie kolejnych antyfon prześledzić można rosnące napięcie i tęsknotę Kościoła w oczekiwaniu na przyjście Chrystusa - przeczytaj kolejny felieton z cyklu Perły Muzyki Dawnej

Liturgia godzin ostatniego tygodnia Adwentu (od 17 do 23 grudnia) zawiera w Nieszporach antyfony do Magnificatu, nazwane od początkowych liter Antyfonami „O”.

Na podstawie kolejnych antyfon prześledzić można rosnące napięcie i tęsknotę Kościoła w oczekiwaniu na przyjście Chrystusa. Kościół w tych antyfonach przywołuje swego Pana aby już nie zwlekał i przyszedł jak najprędzej, podobnie jak Kościół pierwszych chrześcijan wołał ostatnimi słowami Pisma św.: „Przyjdź Panie Jezu!”.

Kolejne antyfony zaczynają się od słów: „O Mądrości” (O Sapientia), „O Panie, Wodzu Izraela” (O Adonay domus Israel), „O Korzeniu Jessego” (O radix Jesse), „O Kluczu Dawida” (O clavis David), „O Wschodzie, Blasku światłości” (O oriens, splendor lucis aeternae), „O Królu oczekiwany przez wszystkie narody” (O rex virtutum gloria), i wreszcie ostatnia, przywołująca Chrystusa jego imieniem zaczerpniętym z księgi Izajasza, które przepowiada w zadziwiający sposób prawdę o Jego podwójnej naturze, jest więc zatem niejako imieniem najintymniejszym: O Emanuel, rex noster.

Ciekawostką jest, że pierwsze litery tytułów Chrystusa tworzą akrostych – czytane od końca (tzn. od dnia 23 grudnia do 17 grudnia) tworzą zdanie "Ero cras" – "Przyjdę jutro".

Teksty antyfon to bardzo piękne kompilacje obrazów i symboliki biblijnej, próbujące wyrazić całą pełnię Bóstwa, która objawiła się w Chrystusie.

Wspaniałe opracowanie muzyczne wszystkich siedmiu Antyfon „O” zachowało się w manuskrypcie zawierającym muzykę z efemerycznego królestwa Cypru, założonego przez ostatniego króla jerozolimskiego. Manuskrypt pochodzący z czasów panowania króla Janusa de Lusignan (przełom XIV i XV wieku) wskazuje na niezwykle rozwiniętą kulturę dworską, czerpiącą wzorce z dworów francuskich, głównie papieskiego dworu w Awignonie. Antyfony „O” zostały tu opracowane w formie motetów, a więc, zgodnie z praktyką kompozytorską okresu Ars Nova oraz Ars subtilior, każdy głos jest tu niezależny, jednemu głosowi powierzony zostaje tekst antyfony, innemu zaś odrębny tekst. W prezentowanym poniżej wykonaniu niezrównanego Huelgas Ensemble pod dyrekcją Paula van Nevela, pozostałe głosy powierzone zostały instrumentom, najczęściej dętym, w tym puzonom (które są trwałym elementem brzmienia tego zespołu).

To wyjątkowej urody utwory, zarazem przykład charakterystyczny dla muzyki okresu jesieni średniowiecza. Tekst nie jest tu nadrzędnym elementem, struktura rytmiczna i melodyczna motetów jest przecież tak skomplikowana, że czasem ciężko tekst antyfony rozpoznać. Najważniejsza jest tu niezwykle wyrafinowana forma i wzajemne relacje liczbowe zachodzące pomiędzy głosami, tworzące konstrukcję przypominającą stopniem skomplikowania gotycką katedrę.

Nagrania dopełniają dwa motety bożonarodzeniowe z tego samego manuskryptu: Tu nati nata suscipe / O sacra virgo virginum oraz Homo mortalis firmiter / Hodie puer nascitur.

Antonina Karpowicz-Zbińkowska

Czy podobał się Państwu ten tekst? Jeśli tak, mogą Państwo przyczynić się do publikacji kolejnych, dołączając do grona MECENASÓW Teologii Politycznej Co Tydzień, redakcji jedynego tygodnika filozoficznego w Polsce. Trwa >>>ZBIÓRKA<<< na wydanie kolejnych numerów naszego tygodnika w 2024 roku. Każda darowizna ma dla nas olbrzymie znaczenie!