Powiedzenie, że Janem Pawłem II interesują się wyłącznie Polacy i tylko oni dbają o kultywację jego dziedzictwa, byłoby krzywdzącym uproszczeniem. Jednak w takim miejscu, jak Angelicum, można zrozumieć, że postać Papieża jest różnie odbierana w zależności od kontekstu środowiska i kultury, o której mówimy – mówi o. Cezary Binkiewicz OP, dyrektor Instytutu Kultury św. Jana Pawła II na rzymskim Angelicum, gdzie właśnie startuje rekrutacja na drugi rok kursu „JP2 Studies”.
Teologia Polityczna: Instytut Kultury św. Jana Pawła II ma już za sobą dwa lata działalności. To dziesiątki godzin wykładów JP2 Lectures z wybitnymi intelektualistami, regularne zajęcia ze studentami i inne projekty, które wykraczają poza standardowe ramy uniwersyteckie. Jaka część tych działań okazała się dla Ojca, jako dyrektora Instytutu, największym wyzwaniem?
o. Cezary Binkiewicz OP (Instytut Kultury św. Jana Pawła II): Jestem dyrektorem Instytutu od roku i muszę przyznać, że najtrudniejsze było dla mnie ponowne przywyknięcie do bycia wykładowcą i organizatorem życia intelektualnego, bo rola dyrektora Instytutu to również dbanie o terminy i koordynację wielu zadań. Ostatnie lata spędziłem w Irlandii, gdzie pracowałem duszpastersko z Polonią. Oczywiście zajmowałem się przez ten czas filozofią, lecz tylko na własne potrzeby – teraz zaś znów pracuję ze studentami i moje życie znacznie się zintensyfikowało. W Irlandii otrzymywałem nie więcej niż kilkanaście maili miesięcznie. Teraz, jako dyrektor Instytutu Kultury św. Jana Pawła II pisze do mnie kilkadziesiąt osób w ciągu tygodnia.
Studenci „JP2 Studies” – regularnego kursu, na którym młode osoby mogą zetknąć się z dziedzictwem intelektualnym Jana Pawła II – to dość zintegrowana i w dużej części polskojęzyczna grupa na Angelicum. Czy Instytutowi udaje się jednak przyciągać do swoich działań studentów z innych kierunków i innych narodowości?
Zdecydowanie, nasze działania mają duży odzew wśród innych studentów. Na wielu naszych wykładach zjawiali się słuchacze filozofii, socjologii czy teologii, a niektórzy wprost zapisywali się na nasze zajęcia, jak na przedmioty kursoryczne, wymagane do zaliczenia roku. Instytut zdołał już sobie wypracować już pewną markę również poza Angelicum – powoli zaczynają do mnie spływać pierwsze zapytania o możliwość uczestnictwa w kursie „JP2 Studies” w nadchodzącym roku akademickim: o warunki studiowania, możliwość otrzymania stypendium i inne sprawy organizacyjne. Oczywiście największe zainteresowanie wzbudzamy w samym Angelicum, gdzie młode osoby bezpośrednio spotykają się z naszymi działaniami i mają możliwość zobaczyć, jaki poziom reprezentuje Instytut.
Papieski Uniwersytet św. Tomasza z Akwinu – jak wszystkie Papieskie Uniwersytety – to kulturowy tygiel, w którym mieszają się studenci ze wszystkich kontynentów. Z pewnością wielu z nich spotyka Ojciec w swojej pracy. Czy poza Polską dziedzictwo Jana Pawła II jest wciąż żywe i obecne w kulturze duchowej innych narodów?
Powiedzenie, że Janem Pawłem II interesują się wyłącznie Polacy i tylko oni dbają o kultywację jego dziedzictwa, byłoby krzywdzącym uproszczeniem. Pamięć o Janie Pawle II jest trwała, choćby ze względu na jego niezwykle liczne pielgrzymki – osobiście odwiedził on przecież aż 130 państw. Jednak w takim miejscu, jak Angelicum, można zrozumieć, że postać Papieża jest różnie odbierana w zależności od kontekstu środowiska i kultury, o której mówimy. Istnienie ośrodka naukowego, zajmującego się dorobkiem intelektualnym Jana Pawła II na Uniwersytecie św. Tomasza z Akwinu nie dla wszystkich jest oczywista. Spotkałem się sam z głosami, które mówiły: to miejsce, które powinno być poświęcone wyłącznie tomizmowi. Dla niektórych – nawet tu, w Rzymie, w sercu Kościoła – postać Jana Paweł II jest niewygodna. Dla zadeklarowanych konserwatystów popchnął on kościół zbyt daleko w nowoczesność, dla progresywistów zatrzymał się on w pół drogi – jego nieoczywisty stosunek do współczesności i intelektualna złożoność sprawiają, że bywa On celem ataków osób, które zbyt silnie ideologizują chrześcijaństwo.
Przed Ojcem kolejny rok na Angelicum, a więc również nowi uczestnicy kursu „JP2 Studies” i szerokie grono nowych wykładowców, których przyjdzie Ojcu spotkać. Czego możemy spodziewać się po Instytucie w nadchodzącym roku akademickim?
Jestem bardzo ciekaw tego, jak duży odzew udało się nam zbudować wśród młodych osób przez ostatnie dwa lata i jak przełoży się to na ilość naszych studentów. Czy udało się nam w odpowiedni sposób wyjść do ludzi, którzy chcą znaleźć silny fundament w swoim oglądzie rzeczywistości? Mam wielką nadzieję, że tak się stało. Jestem dobrej myśli, szczególnie po rozmowach z naszymi studentami, którzy byli bardzo zadowoleni z tegorocznych wykładów. Zawsze słyszę od nich, że nasze zajęcia są na bardzo wysokim poziomie merytorycznym i organizacyjnym – to cieszy, bo wielu naszych profesorów zostanie z nami również na przyszły rok, co dobrze wpływa na budowanie pozycji i wiarygodności Instytutu jako jednostki naukowej.
Czy któreś z nazwisk przyszłych gości budzi szczególny entuzjazm Ojca?
Jestem zaintrygowany postacią Michaela Nazir-Aliego, byłego anglikańskiego biskupa Rochester, który niedawno nawrócił się na katolicyzm i w przyszłym roku będzie prowadził zajęcia w Instytucie Kultury św. Jana Pawła II. Konwersje hierarchów tego szczebla w Kościele anglikańskim to raczej rzadkość. Spotkanie z nim interesuje mnie również dlatego, że poziom edukacji duchownych w Kościele anglikańskim jest bardzo wysoki. Możemy się więc spodziewać nie tylko odmiennej perspektywy kogoś, kto przyszedł do nas spoza kręgu katolicyzmu, ale również jest świetnie wykształcony: to przepis na dobry wykład. Z całą pewnością wyczekuję również wykładów Rémi Brague'a, które zawsze stoją na najwyższym światowym poziomie.
o. Cezary Binkiewicz OP
Instytut Kultury św. Jana Pawła II jest interdyscyplinarną instytucją naukowo-dydaktyczną powołaną na Wydziale Filozofii Papieskiego Uniwersytetu św. Tomasza z Akwinu (Angelicum) w Rzymie w stulecie urodzin Jana Pawła II. Misją Instytutu jest refleksja nad najważniejszymi problemami współczesnego Kościoła i świata inspirowana życiem i myślą św. Jana Pawła II.
Celem Instytutu jest więc nie tylko badanie dorobku Wielkiego Papieża, ale również myślenie wraz z nim o najważniejszych sprawach kultury duchowej, a więc np. solidarności, miłosierdziu, sztuce chrześcijańskiej, miejscu Kościoła we współczesnym świecie czy kryzysie duchowym Europy. Fundacja Świętego Mikołaja jest współorganizatorem Instytutu Kultury Św. Jana Pawła II – instytucji finansowanej ze środków prywatnych darczyńców z Polski. Zapraszamy serdecznie do ich grona!