Jak biblijna figura Besalela ufundowała judeo-chrześcijański archetyp artysty? O tym rozmawialiśmy w piątek, 27 stycznia, w trakcie prelekcji zatytułowanej „Teologia powołania twórczego na podstawie postaci Besalela”, wygłoszonej przez Jacka Hajnosa OP. Był to pierwszy z cyklu wykładów organizowanych w ramach projektu „Namalować katolicyzm od nowa”, poświęconych związkom teologii, sztuki i filozofii.
Czy katolicy znają postać Besalela, jednego z bohaterów księgi wyjścia i twórcy odpowiedzialnego za wykonanie Arki Przymierza? Od tego pytania rozpoczął się wykład Jacka Hajnosa, który zauważył, że często jest to postać lepiej znana wśród innych chrześcijańskich denominacji. Dominikanin przytoczył następnie biblijny opis instrukcji Przybytku Mojżeszowego, najświętszego miejsca, w którym przebywać miał sam Bóg, a do którego budowy powołany został Besalel – pierwszy rzemieślnik, którego Pismo Święte nazywa po imieniu.
Co istotne, rolę artysty i rzemieślnika podkreśla fakt, że wezwanie Boga, by dokładnie wypełnić Jego nakaz budowy Mieszkania, było powtarzane w dialogu z Mojżeszem czterokrotnie i wprost. Budowla świątyni, wraz ze wszystkimi zawartymi w niej elementami symbolicznymi, miała umożliwić Bogu zamieszkanie z jego ludem – co było aktem przekroczenia elitarnego oddalenia i zbliżenia do człowieka. Twórczość zatem, w swym pierwotnym zarysie, miała być medium epifaniczności, miejscem spotkania człowieka ze Stwórcą.
Imię Besalela ma charakter teoforyczny, zawiera rdzeń Elohim, a dokładnie oznacza: przebywający w cieniu Boga
Jakie znaczenie ma imię Besalela? Jak wiemy, w tradycji biblijnej imiona są nośnikami sensów, które wpływają na pogłębione zrozumienie powołania przedstawianych nam postaci. Imię Besalela ma charakter teoforyczny, zawiera rdzeń Elohim, a dokładnie oznacza: przebywający w cieniu Boga. Jak zaznaczył Jacek Hajnos OP, metafora znajdowania się w cieniu skrzydeł bożych jest popularnym motywem w sztuce hebrajskiej i oznacza szczególną protekcję i wiążące się z nim doświadczenie opieki, jakiej miały doświadczać osoby znajdujące się w przymierzu z Bogiem. Besalel należy również go wąskiego grona postaci biblijnych, takich jak Mojżesz i Paweł, których wybraństwo zostało podkreślone wezwaniem po imieniu.
Zachęcamy Państwa do obejrzenia pełnej transmisji z wykładu oraz śledzenia informacji o przyszłych prelekcjach, które będą organizowane w ramach projektu „Namalować katolicyzm od nowa”.
Karol Grabias
Zdjęcia: Jacek Łagowski