W piątek 20 listopada odbyła się druga debata z cyklu „Re-thinking Solidarity” zorganizowana przez Instytut Kultury Św. Jana Pawła II wraz z St. Benet’s Institute (University of Oxford) we współpracy z irlandzkim Centre for Democracy and Peace Building oraz Instytutem Kultury Polskiej w Londynie. „Najlepszym wyrazem solidarności jest bycie dobrym przodkiem” Jonas Salk, wynalazca szczepionki na wirusa polio. Od przytoczenia tych słów zaczął Lord Alderdice, moderator debaty, w której udział wzięli: s. Helen Alford OP, Kalypso Nicolaidis, Carlos Fidalgo Gallardo and Marek A. Cichocki.
Punktem wyjścia do rozważań prelegentów nad źródłem i sensem międzyludzkiej solidarności była rocznica powstania „Solidarności”, encyklika Dives in Misericordia podpisana 40 lat temu przez Jana Pawła II. Zawarte w niej myśli stworzyły teologiczny i filozoficzny fundament dla rozumienia zjawiska i imperatywu solidarności.
Pierwszą prelegentką była s. Helen Alford OP, która poruszyła dwie główne kwestie. Z jednej strony relację między ochroną środowiska i zrównoważonym rozwojem gospodarki, z drugiej zaś istotę i znaczenie solidarności międzypokoleniowej. Zwróciła uwagę na to, że od początku lat 80., kiedy powstała „Solidarność”, nastąpiła zmiana w myśleniu, której wyrazem jest postrzeganie rozwoju gospodarczego i ochrony środowiska jako czynników, które się nawzajem nie wykluczają, lecz połączone mają kluczowe znaczenie w rozwiązywaniu problemów społecznych. Natomiast w kwestii solidarności międzypokoleniowej zwróciła uwagę na niepokojącą tendencję, w której postrzega się ją tylko jako powinność i odpowiedzialność młodszych wobec starszych. W tym kontekście podkreśliła, że solidarność międzypokoleniowa jest jak dług. Tego, co otrzymaliśmy od starszych, nie jesteśmy w stanie im oddać, ale ten dług spłacamy, wspierając przyszłe pokolenia – stwierdziła.
Następnie głos zabrał Carlos Fidalgo Gallardo, nawiązując do tematu cyklu debat, powiedział, że warto pomyśleć solidarność na nowo, biorąc pod uwagę każdą rolę, jaką się w życiu odgrywa. W swoim wystąpieniu dużo uwagi skupił na rozumieniu solidarności w kontekście wolności. Najpierw mówił o wolności jako o świadomości własnego istnienia i lustrze (speculum), w którym projektujemy na przyszłość „lepszą wersję siebie”. Jego zdaniem solidarność jest owocem korzystania z wolności we wszelkich interakcjach i stosunkach między ludźmi. To połączenie wysiłku wolności w osiąganiu wspólnego, większego dobra, także przyszłego – podkreślił.
Zdaniem Marka A. Cichockiego zagadnienie solidarności międzypokoleniowej to jeden z najbardziej wybuchowych problemów w Europie
Marek A. Cichocki na samym początku określił zagadnienie solidarności międzypokoleniowej jako jeden z najbardziej wybuchowych problemów w Europie. Wymienił trzy wyzwania, z którymi w ostatnich latach zmierzyła się solidarność międzypokoleniowa i które nie mogą zostać bez odpowiedzi. Po pierwsze, kryzys finansowy, który podważył wiarę w funkcjonowanie mechanizmów kreowania solidarności poprzez społeczeństwo rynkowe. Po drugie, pandemię, która w sposób szczególny dotyka relacji, powoduje nowe napięcia, ale jest także szczególną okazją do okazywania solidarności oraz kwestie klimatyczne, szczególnie ważne dla młodych pokoleń, ponieważ w sposób bezpośredni odnoszą się do ich przyszłości. Pokreślił także rolę rodziny, który jest najbardziej istotnym polem, gdzie możemy doświadczać i praktykować solidarność międzypokoleniową. To tam mierzymy się z jej trudnościami, koniecznością wyboru, wyrzeczenia oraz istotą praw i obowiązków – tłumaczył.
Ostatnia głos zabrała Kalypso Nicolaidis, która w swojej wypowiedzi nawiązała do wszystkich poprzednich. Ze swojej strony wskazała na trzy napięcia, które pojawiają się w związku z solidarnością oraz ochroną środowiska i zrównoważonym rozwojem. Po pierwsze, działanie w polityce, które z jednej strony jest wyrazem działania dla innych, także dla przyszłych, ale podlega tyranii „teraz”. Po drugie, myślenie w kategoriach długofalowych a krótkowzroczność. Na koniec poruszyła kwestię solidarności w kontekście integracji europejskiej, pytając – czy solidarność może być skutecznie realizowana na poziomie Unii Europejskiej?
Opracowała Konstancja Pikus
***
Instytut Kultury św. Jana Pawła II został powołany setną rocznicę urodzin papieża Jana Pawła II na Wydziale Filozofii Papieskiego Uniwersytetu Świętego Tomasza z Akwinu w Rzymie (Angelicum). Jego misją jest refleksja nad najbardziej aktualnymi problemami współczesnego Kościoła i świata w odniesieniu do myśli i nauczania św. Jana Pawła II. W gronie wykładowców znaleźli się się wybitni intelektualiści z całego świata. Planowany jest również program stypendialny dla młodych naukowców i studentów z Polski.
Inicjatorami powołania Instytutu Kultury św. Jana Pawła II jest środowisko skupione wokół Fundacji Świętego Mikołaja (Teologii Politycznej) i Fundacji Futura – Iuventa.