Jak mogły wyglądać początki sztuki chrześcijańskiej? Jakie typy ikonograficzne wykształciła ta sztuka? O tym między innymi mogliśmy dowiedzieć się z poświęconego sztuce w pierwszych wiekach chrześcijaństwa wykładu prof. Bożeny Iwaszkiewicz-Wronikowskiej, który odbył się w redakcji Teologii Politycznej 3 kwietnia 2023 roku. Była to czwarta z cyklu prelekcji organizowanych w ramach projektu „Namalować katolicyzm od nowa”, poświęconych związkom teologii, sztuki i filozofii.
Czwarte już spotkanie z cyklu „Namalować katolicyzm od nowa” poświęcone było otoczonemu nimbem tajemnicy początkowi sztuki chrześcijańskiej, w który wprowadziła nas wybitna historyk sztuki prof. Bożena Iwaszkiewicz-Wronikowska.
Waga tego początku, pozbawionego wielu źródeł i dokumentów, jest nie do przecenienia, kiedy – jak przekonywała badaczka – zależy nam na dobrym zrozumieniu fenomenu sztuki chrześcijańskiej, która w kolejnych wiekach i tysiącleciach miała wykształcić prawdziwe arcydzieła.
Początki te w przypadku sztuki wczesnochrześcijańskiej były jednak wyjątkowo niejasne
i skomplikowane. Pierwsze dwa wieki nie przynoszą satysfakcjonujących źródeł, a dodatkowo pisarze wczesnochrześcijańscy ostro krytykują koncepcję przedstawiania wizerunku Boga w sztuce, odwołując się do starotestamentowego zapisu z Księgi Wyjścia.
Wychodząc poza ramy samych fachowych analiz malowideł ściennych, badaczka sięgała do tekstów pierwszych pisarzy, aby próbować odpowiedzieć na pytania – dlaczego dopiero w III wieku nastąpił rozwój sztuki chrześcijańskiej, jak uzasadniono figuratywne przedstawienia postaci biblijnych, a także dlaczego pierwsze malowidła znajdowały się akurat w Rzymie, a dokładniej na cmentarzach.
Wykład prof. Iwaszkiewicz-Wronikowskiej stawia nas właśnie w tym szalenie istotnym dla chrześcijaństwa momencie, wskazując na kształtujące się wówczas (na przecięciu sztuki antycznej i sztuki wczesnochrześcijańskiej) typy ikonograficzne, z których część zostanie odrzucona, a część zacznie dominować w ikonograficznej opowieści o chrześcijaństwie.
Zachęcamy Państwa do obejrzenia pełnej transmisji z wykładu i śledzenia informacji o przyszłych prelekcjach, które będą organizowane w ramach projektu „Namalować katolicyzm od nowa”.
Zdjęcia: Jacek Łagowski